یک شاخص قابل اعتماد در کنترل بلندمدت قندخون، اندازه گیري هموگلوبین گلیکوزیله است. در طی عمر 120 روزه گلبول قرمز، گلوکز با هموگلوبین واکنش هایی انجام می دهد که سبب گلیکوزیله شدن هموگلوبین می شود.HbA1C در واقع نوعی از هموگلوبین می باشد که در آن یک یا دو اسید آمینه والین در زنجیرهB هموگلوبین به طور برگشت ناپذیري گلیکوزیله شده اند. این عمل طی 2 مرحله ایجاد می شود: در مرحله اول که سریع و قابل برگشت بوده و بستگی به غلظت گلوکز محیط دارد و حاصلش ماده ناپایدار آلدیمین است که در طی زمان به صورت تدریجی به کتوآمین پایدار که همان هموگلوبین گلیکوزیله می باشد تبدیل می گردد . وقتی هموگلوبین گلیکوزیله شد به همان شکل باقی می ماند، بنابراین افزایش آن در گلبول قرمز نشانگر مقدار متوسط گلوکزي است که گلبول قرمز در طی چرخه حیات خود با آن مواجه شده است و از این جهت است که سطح HbA1Cمترادف با غلظت متوسط گلوکز در چهار هفته تا 3 ماه گذشته است. هر قدر غلظت گلوکز و مدت زمان مواجهه آن با هموگلوبین بیشتر باشد درصد بیشتری از هموگلوبین، قندی می شود و تا پایان عمر گلبول های قرمز در آن باقی می ماند.گلبول های قرمز جوان تر در شکل گیری HbA1C بیش از گلبول های قرمز قدیمی مشارکت می کنند.
بر پایه روش استفاده شده برای تعیین اندازه هموگلوبینA1C، این اندازه ها ممکن است به طور کاذب در تالاسمی افزایش و در بیماری سلول داسی شکل کاهش یابد.گر چه ممکن است اندازه هموگلوبینA1C بر پایه روش مورد استفاده برای اندازه گیری متغیر باشد اما HbA1C بیشتر از 10 درصد نشانه کنترل ضعیف دیابت، میزان 10-8 درصد دلالت بر کنترل متوسط و HbA1C بین 8-6 درصد نشان دهنده کنترل شدید دیابت می باشد.
هر چه HbA1C پایین باشد،کنترل متابولیک بهتر خواهد بود و احتمال عوارض میکروواسکولار مانند رتینوپاتی و نفروپاتی کم تر می باشد.
با توجه به اهمیت فوق العاده HbA1C در ارزیابی و کنترل قند خون بیماران دیابتی، سعی شده تا از آن به عنوان یک شاخص مهم کنترل قندخون در آینده استفاده شود. بنابراین با مدیریت زمان می توان هزینه های درمانی را کاهش داده و درمان دیابت نوع یک را بر اساس HbA1C پایه ریزی نماییم.
HbA1C تحت تاثیر یک مورد منفرد هایپو گلیسمی قرار نمی گیرد، بنابراین اندازه گیری آن، به عنوان نشانه ای از کنترل بلند مدت قندخون، نسبت به اندازه گیری قند ادراری یا تعیین قندخون، برتری دارد.
نتایج مطالعه سیمین قینی و همکاران بر روی 47 کودک دیابتی بیمارستان محمد کرمانشاهی کرمانشاه نشان داد هر چه میزان HbA1C در شروع دیابت کمتر باشد، پس از 6 ماه از درمان، کنترل قندخون بهتر خواهد بود. در مجموع، نتایج این پژوهش نشان می دهد که میزان HbA1C در شروع دیابت می تواند یک فاکتور مناسب پیشگویی کننده کنترل دیابت در آینده باشد.
منبع :
سیمین قینی و همکاران: رابطه میزان HbA1C در بدو تشخیص و میزان جوابدهی به درمان در کودکان مبتلا به دیابت نوع یک، ماهنامه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه- سال هیجدهم، ششم، شهریور1393
