اثربخشی ایمن سازی روانی بر افسردگی و اضطراب کودکان مبتلا به دیابت نوع 1
بیماری دیابت یکی از شایع ترین اختلالات متابولیکی در سراسر جهان است که شیوع آن در حال افزایش است و به یکی از نگرانی های سلامت عمومی در قرن حاضر تبدیل شده است. باید توجه داشت که عوامل شناختی، رفتاری، هیجانی و اجتماعی در سیر ابتلاء به دیابت، تنظیم، و مهار آن نقش دارند.از جمله مشکلات روانشناختی که کودکان و نوجوانان مبتلا به دیابت با آن دست و پنجه نرم می کنند، افسردگی است . از آنجا که این بیماران اغلب از عوارض کوتاه مدت و طولانی بیماری اطلاع ندارند، ایجاد اختلالات خلقی مانند افسردگی در این افراد دور از ذهن نخواهد بود . با توجه به فراوانی دیابت و اختلالات افسردگی و اضطراب همراه با این بیماری، ضرورت و شناسایی و ارائه خدمات درمانی برای کاهش آن، بسیار محسوس است.
افسردگی و اضطراب ارتباطی دو طرفه با دیابت دارد و به عنوان عامل خطری برای ابتلاء به دیابت مطرح شده است. کودکان مبتلا به دیابت با تغییرات وسیع در شیوه زندگی روبه رو می شوند که به شرایط تهدیدکننده و ناتوانی آنها منجر می شود و به این دلیل اضطراب زیادی را تجربه می کنند. این کودکان به دلیل تفاوت خود با دیگران و همسالان دارای اضطراب هستند که همین اضطراب آنها به کناره گیری از همسالان و فعالیت های اجتماعی آنان منجر می شود. کاملا بدیهی است که درمان های رفتاری سهم مهمی در شیوه مدیریت دیابت دارند که با وجود اهمیت آن، توجه کمی به آن شده است. همچنین کودکان مبتلا به دیابت به دلیل مشکلات تحمیل شده ناشی از این بیماری مانند رژیم غذایی خاص، محدودیت عوارض مزمن جسمی، بستری شدن در بیمارستان، و کوتاه شدن متوسط عمر، پاسخ های هیجانی مناسبی نداشته و اضطراب و افسردگی مضاعفی را تجربه می کنند.
نشانگان تشخیصی اضطراب ممکن است در کودکان یا علامت های هیجانی و رفتاری مانند خشم و پرخاشگری، خلق تحریک پذیر، رفتارهای تخریب گرانه، آشفتگی در توجه و تمرکز و حافظه، عدم توانایی در مهار فعاالیت های حرکتی، و اختلال در ارتباط ( مانند رفتارهای اجتناب آمیز و یا وابستگی مفرط) بروز کند. افسردگی نیز یکی دیگر از اختلال های روانی است که موجب کاهش در فعالیت های کودک می شود و ازعلائم بارز آن می توان به خلق پایین، بی علاقگی نسبت به فعالیت های لذت بخش و جالب، کناره گیری اجتماعی، مشکلات خواب و خوراک، احساس گناه، و حرمت خود پایین اشاره کرد.
از بین تکنیک ها و روش های درمانی شناختی در روانشناسی مثبت، روش ایمن سازی روانی ، روی آوردی است که بر مجموعه ای از روندهای باالینی شاامل تن آرامی، توجه برگردانی، خودگویی هدایت شده، بازسازی شناختی و حل مسئله، تمرکز دارد. یافته ها گویای آن است که مداخله های شناختی- رفتاری مانند چتری برای اغلب مشکلات روان شناختی کاربرد زیادی دارد.
همچنین آموزش ایمن سازی روانی در کودکان موجب افزایش افکار مثبت و مثبت اندیشی در کودکان مبتلا به دیابت می شود و این مسئله باعث ارزیابی بهتر کودکان از وضعیت رفتاری خود شده و فراوانی افکار خودآیند منفی، اضطراب، و افسردگی در آنها را کاهش داد. از آنجایی که نشاط و سرزندگی رابطه معکوسی با احساس غمگینی و نا امیدی دارد و همچنین با توجه به اینکه یکی از مهم ترین علائم افسردگی، احساس غمگینی و ناامیدی و احساس خستگی و کاهش انرژی است؛ در نتیجه هرچه فرد احساس افسردگی بیشتری داشته باشد، احساس نشاط و سرزندگی کمتری خواهد داشت.
به طورکلی نتایج پژوهش ها نشان می دهد مداخلات مبتنی بر آموزش های ایمنسازی روانی، نتایج مهمی بر کاهش نشانه های افسردگی و اضطراب به دنبال دارد که در نتیجه باعث افزایش عملکرد کودک مبتلا به دیابت در انجام تکالیف خانگی و تحصیلی و توان بیشتر برای مقابله با بیماری در فرد می شود. به طورکلی این شیوه درمان از طریق وارد کردن کودکان مبتلا به دیابت در دامنه ای از فعاالیت های کوچک و پاداش دهنده ، موجب کاهش نشانه های افسردگی و اضطراب در آنها شد.حمایت از سلامت جسمی و روانی کودکان یکی از بهترین سرمایه گذاری ها در جهت توسعه اجتماعی و اقتصادی کشورها محسوب می شود که برای رسیدن به این هدف باید سلامتی روانی و جسمی کودکان مورد توجه کافی قرار گیرد.
منبع:
زهرا دشت بزرگی و همکاران: اثربخشی ایمن سازی روانی بر افسردگی و اضطراب کودکان مبتلا به دیابت نوع1، فصلنامه سلامت روان کودک، دوره هفتم، شماره 1، بهار 1399
