اهمیت خواب و ارتباط آن با چاقی، رژیم غذایی و دیابت
خواب از مهم ترین چرخه های شبانه روزی و یکی از نیازهای اساسی انسان است و از الگوی پیچیده زیست شناختی تبعیت می کند.در اغلب موارد اختلال در سیکل خواب نشانه ای زودرس از بیماری های مختلف است.خواب حالتی دوره ای و طبیعی است که بدن و ذهن در حال استراحت است،چشم ها معمولا بسته و هوشیاری به طور کامل یا تا اندازه ای کاهش می یابد. طی خواب حرکات بدن کاهش می یابد و پاسخی به محرک های خارجی داده نمی شود. تقریبا یک سوم از زندگی هر فرد در خواب سپری می شود.خواب ناکافی(کم خوابی و کیفیت پایین خواب) در جامعه مدرن امروزی فراگیر شده است و بسیاری از افراد را رنج می دهد. حدود 30 درصد بزرگسالان یک یا چند مورد از علایم بی خوابی را گزارش کرده اند.
افراد مبتلا به اختلال خواب علاوه بر خستگی دچار نقص در ترمیم سلول ها،مشکل در تفکر،حافظه و یادگیری، افزایش استرس و کاهش کیفیت عملکرد روزانه در رفتارند. هنگام خواب هورمون های نوراپی نفرین، سروتونین و هورمون رشد آزاد و باعث تغییراتی در بدن می شود و تغذیه سلول را تامین می کند تا بدن بتواند انرژی فعالیت های روز آتی را تدارک ببیند.خواب کافی با ترمیم و تقویت حافظه انسان باعث کاهش تنش و اضطراب می گردد و باعث می شود فرد در انجام فعالیت های روزمره با مشکل مواجه نشود.
در اغلب موارد اختلال در سیکل خواب، نشانه ای زودرس در بیماری های مختلف است. مطالعات مختلف نشان داده است که اختلالات خواب با بروز و تشدید انواع بیماری ها در ارتباط است و بهبود کیفیت خواب در سنین مختلف باعث جلوگیری از ابتلا به بیماری های مزمن در طول زندگی به خصوص در سنین بزرگسالی می شود.
رژیم غذایی ارتباط واضحی با کیفیت خواب دارد، اما تحقیقات از اثبات وجود رابطه قطعی ماده غذایی خاصی با کیفیت خواب عاجز مانده است و بهبود کیفیت رژیم غذایی دریافتی را در افزایش کیفیت خواب موثر می داند.
خواب و دیابت
خواب نقش مهمی در کنترل سطح قندخون دارد و محرومیت از خواب باعث کاهش تحمل گلوکز می شود. کمبود خواب و اختلال خواب همچنین با فاکتورهای پیش بینی کننده دیابت نوع دو همچون میزان قندخون، مقاومت به انسولین و کاهش پاسخ انسولینی به گلوکز مرتبط است.به علاوه محدودیت خواب باعث افزایش شامگاهی سطح کورتیزول می شود که ممکن است حساسیت به انسولین را در روز بعد کاهش دهد.
مرور مطالعات مختلف نشان می دهد که مدت زمان خواب کم،کیفیت پایین خواب و دیر به خواب رفتن با تحت تاثیر قرار دادن سازوکارهای هورمونی مختلف مانند افزایش سطح گرلین،کاهش سطح در گردش لپتین،همچنین با افزایش دریافت غذا و کاهش هزینه کردن انرژی دریافتی باعث افزایش خطر ابتلا به اضافه وزن ، چاقی و دیابت خواهد شد.
نتایج مطالعات مختلف بیانگر این است که کیفیت خواب در افراد مبتلا به دیابت در مقایسه با افراد سالم پایین تراست. در نتیجه،اهمیت دادن به بهداشت خواب، به خصوص طول مدت خواب شبانه،یکی ازعوامل تاثیرگذار در کیفیت زندگی افراد دیابتی است و در ارتقای سلامتی و بهبود کیفیت زندگی این افراد موثر است.
منبع:
شبنم جلیل القدر و همکاران: اهمیت خواب و ارتباط آن با چاقی، رژیم غذایی و دیابت، مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، دوره24، شماره1، فروردین و اردیبهشت 1396، ص 35-41
