بیماری سلیاک در کودکان مبتلا به دیابت نوع یک
سلیاک التهاب مزمن روده وابسته به ایمنی می باشد که در اثر ازدیاد حساسیت به گلوتن، پروتئین موجود در گندم و جو در افرادي که ازلحاظ ژنتیکی مستعد هستند ایجاد می شود. این بیماري در اثر تخریب سلول هاي اپیتلیال روده باریک که منجر به سوء جذب مواد می شود، بروز می کند. در مطالعات مختلف شیوع بیماري سلیاک در دنیا 1% برآورد شده است . تظاهرات بالینی کلاسیک بیماري سلیاک شامل اسهال، اختلال رشد، نفخ، بی اشتهایی و درد راجعه شکم است. اگرچه اغلب کودکان و بالغین مبتلا به بیماري سلیاک تظاهرات غیر کلاسیک بیماري نظیر آنمی فقر آهن، پوکی استخوان، هیپوپلازي میناي دندان، هپاتیت مزمن و مسائل نورولوژیکی را بروز می دهند، ولی در بیشتر موارد فاقد علائم هستند . در حال حاضر تصور می شود که شیوع بیماري سلیاک در اثر فعل و انفعالات عوامل محیطی، حضور گلوتن در رژیم غذایی به عنوان عامل مهم، عوامل ژنتیکی و بیش فعالی سیستم ایمنی رخ می دهد.
علائم:
اغلب افراد مبتلا به سلیاک داراي سندروم سوء جذب مواد غذایی هستند که با علائمی نظیر کاهش وزن، نفخ شکم، تورم، اسهال و عملکرد غیرطبیعی جذب روده اي مشخص می شود. کاهش رشد یکی از مشخصه هاي اصلی بیماري سلیاک در کودکان است. اخیرا مواردي با علائم غیرطبیعی مانند فقر آهن، اختلالات متابولیک استخوان، هیپوپلازي میناي دندان، هپاتیت مزمن و مسائل نورولوژیکی گزارش شده است. سایر علائم غیر روده اي شامل آماس پوست، درماتیت هرپتی فرمیس، تشنج، لنفوم و مشکلات باروري است . ارتباط بین بیماري سلیاک و سایر بیماري هاي اتوایمیون به ویژه دیابت نوع یک در مطالعات نشان داده شده است.
اغلب بیماران مبتلا به سلیاک فاقد علائم کلینکی بیماري هستند و به همین دلیل گفته می شود که این بیماري داراي الگوي کوه یخ است و افراد داراي علائم قله یک کوه بزرگ یخ را تشکیل می دهند. مطالعات بسیاري افزایش شیوع سلیاک در بیماران مبتلا به دیابت نوع یک را گزارش نموده اند. در بیماران مبتلا به سلیاک کنترل قند خون و علائم مربوط به دیابت مانند هیپوگلایسمی دشوارتر است. در مطالعه اي گزارش شده که دوره هاي هیپوگلایسمی در بیماران دیابتی مبتلا به سلیاک شایع تر از سایر بیماران می باشد.
شیوع بیماري سلیاک در کودکان مبتلا به دیابت نوع یک حداکثر تا 10 % و در بالغین مبتلا به دیابت نوع یک 2% گزارش شده است؛ درحالی که شیوع آن در افراد عادي حدود 1% می باشد. غربالگري سلیاک در کودکان دیابتی براي شناسایی کودکان مبتلا، ارائه رژیم غذایی فاقد گلوتن به آن ها و درنتیجه کنترل رشد آن ها بسیار ضروري است. عدم غربالگري و تشخیص به موقع سلیاک در کودکان مبتلا ممکن است سبب اختلالات برگشت ناپذیر در لوله گوارش آن ها گردد. به همین دلیل انجمن دیابت آمریکا براي کودکانی که به دیابت نوع یک مبتلا هستند آزمایش سلیاک را در زمان تشخیص اجباري کرده است.
تشخیص:
راه تشخص بیمار سلیاک انجام بیوپسی از روده کوچک و تعیین آتروفی می باشد. با توجه به آزاردهنده بودن بیوپسی و هزینه بالاي آن تست هاي سرولوژیکی و ژنتیکی ممکن است براي شناسایی افرادي با احتمال بالاي حضور این بیماري استفاده شوند. درنتیجه افرادي که نتایج تست هاي آزمایشگاهی آن ها مثبت باشد براي انجام بیوپسی روده کوچک ارجاع داده می شوند.
توأم شدن سلیاک و بیماري دیابت با عوارض متعددي همراه است که می تواند دوره هایی از هیپوگلاسیمی و کنترل بد دیابت را ایجاد کند؛ به علاوه در صورت عدم تشخیص به موقع در کودکان دیابتی عوارض ناشی از سلیاک که شامل اختلالات گوارشی، کاهش اشتها و آسیب ناشی از هایپوپروتئینمی و از همه مهم تر اختلال رشد بروز می کند. نکته قابل توجه در رابطه با این بیماري عدم وجود علائم مربوط به بیماري در برخی مبتلایان است که سبب ادامه مصرف غذاهاي حاوي گلوتن و تشدید بیماري می شود. این امر اهمیت تست هاي غربالگري براي شناسایی افراد بیمار و درنتیجه ممانعت از پیشرفت بیماري آن ها با حذف گلوتن از رژیم غذایی ضروري می سازد.
منبع:
نوشین رستم پور و همکاران: فراوانی بیماری سلیاک در کودکان مبتلا به دیابت نوع یک،مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد/ دوره 20 ، شماره 3/ مرداد و شهریور 1397/ 81-72
