تأثیر آموزش خود مراقبتی معنوي بر شدت بیخوابی نوجوانان مبتلا به دیابت
نوجوانی از مراحل حساس و مهم تکامل انسان است که وجود بیماري دیابت در نوجوانان عوارض زیادي به همراه دارد که یکی از این عوارض بی خوابی میباشد. مراقبت معنوي به ویژه در نوجوانان در کنار مراقبت هاي معمول می تواند با مقابله با استرس، بر کیفیت زندگی آنان تأثیر بگذارد و آن را ارتقا بخشد.
دیابت موجب تغییر در نگرش نوجوان،خانواده و جامعه گردیده و می تواند بر تمام جنبه هاي زندگی نوجوان دیابتی از جمله رضایت مندي، کیفیت زندگی و بسیاري از مسائل دیگر تأثیر گذار باشد از دیگر عوارض ابتلا به دیابت بیخوابی می باشد که خود آن نیز می تواند عاملی براي ایجاد دیابت در فرد باشد. خواب یکی از مهم ترین چرخه هاي طبیعی و یک الگوي پیچیده زیستی شناختی می باشد. منظور از خواب اثر فرآیند شبانه روزي24 ) ساعت شبانه روز( و فرآیند تعادلی )کیفیت خواب شبانه، کمیت خواب و خواب آلودگی روزانه( می باشد. از شایع ترین مشکلات در بیماران دیابتی اختلالات خواب می باشد. بیش از یک سوم مبتلایان به دیابت دچار اختلال خواب می باشند .بیماران مبتلا به دیابت به میزان بیشتري نسبت به جمعیت عمومی در معرض اختلالات خواب هستند.
نوجوانان به علت عواملی نظیر سبک زندگی، عادات غذایی، اختلالات عاطفی و هورمونی معمولاً در معرض اختلال خواب می باشند از طرفی نیز عوامل محیطی-روانی و ژنتیکی نیز تأثیر گذار است آمارها نشان می دهد مشکلات خواب در 25 درصد نوجوانان بهنجار و 75 درصد با اختلالات عصبی-روانی وجود دارد که در نوجوانان ایرانی 45 درصد گزارش شده است.
نوجوانانی که از بی خوابی رنج می برند کیفیت خوابشان افت نموده و آسیب عصبی و جسمی زیادي به آنان وارد می شود که به پایین آمدن فعالیت هاي روزانه منجر می شود. تقریباً 30 درصد افراد مبتلا به بیخوابی دچار تحریک پذیري، مشکلات حافظه، حواس پرتی، اضطراب، خستگی و کاهش تمرکز می گردند. همچنین خواب ناکافی بعد از گذشت یک هفته منجر به کاهش قابل توجه ی از سطح هورمون تستوسترون در مردان می گردد. بیخوابی به علت ایجاد تغییرات هورمونی در بدن نوجوان منجر به بالا رفتن میزان اشتها و دریافت بیشتر غذا می گردد. جهت درمان اختلالات مرتبط با بی خوابی مزمن داروهاي خواب آور در خط اول درمان قرار داشته که استفاده از داروهاي خواب آور عوارض شدیدي را به همراه دارد. از سوي دیگر استفاده از داروهاي خواب آور در حیطه کاري پرستاران نبوده و به همین دلیل مستلزم اخذ تدابیري دیگر در این خصوص باشد . درمان هایی نظیر موسیقی درمانی، یوگا، آرام سازي، طب سوزنی، گیاهان دارویی و... نیز در درمان اختلال خواب به کار می روند .
در این میان معنویت و مذهب جایگاه ویژه اي در تسکین مشکلات بیماران مزمن یافته است. معنویت یکی از راه هاي سازگاري با بیماري مزمنی مانند دیابت است. این احتمال مطرح است که معنویت مسائل روحی و روانی بیماران دیابتی را تحت تأثیر قرار می دهد. در بیماران دیابتی معنویت به عنوان راه و روشی جهت مقابله با بیماري و حل مشکلات و تنش هاي ناشی از بیماري می باشد .
معنویت به عنوان مکانیسمی مقابله اي به صورت غیرمستقیم بر روي کیفیت زندگی نوجوان تأثیر می گذارد .آموزش معنویت باعث بالا بردن تاب آوري در برابر مشکلات، ظرفیت وجودي، تحمل و مقاومت نوجوان می گردد.
