تبعیت از درمان در بیماران مبتلا به دیابت(قسمت دوم)
راهکارهای بهبود تبعیت درمان
مفاهیم و تجربه های بیماران مبتلا به دیابت که به عنوان عواملی در راستای تسهیل عملکرد و افزایش انگیزه ی فرد در پایبندی به رژیم درمانی مطرح می شوند عبارتند از:
- ترس: عواملی که بیماران آن را عاملی برای رعایت رژیم درمانی می دانستند، ترس آنها از ابتلا به عوارض دیابت است. تجربه ی مرگ ناشی از عوارض بیماری در بستگان و ترس از آن موجب تشویق بیماران به ورزش شده بود. ترس، پاسخ شایعی است که بیمار و خانواده او را هم به صورت مثبت و هم منفی تحت تأثیر قرار می دهد. برخی بیماران در یک مطالعه اشاره کردند که ترس آنها از بیماری موجب تغییرات رفتاری مثبت و نیز یادگیری چیزهای جدید می شود. اعضای خانواده آنها نیز توصیف کردند که ترس موجب ترغیب آنها برای کمک به بیمار می شود و البته گاهی حساسیت آنها به رژیم غذایی بیمار موجب عصبانیت فرد مبتلا می شود.
- رضایت از تیم درمان: رابطه ی مثبت بیمار و مراقبت دهنده یکی از مهمترین تعیین کننده های پایبندی به درمان مطلوب است. مطالعه ها نشان داده اند که رضایت بیشتر بیمار از ارتباط با مراقبت دهنده، به ویژه در بین بیماران مبتلا به دیابت به طور چشمگیری با افزایش پایبندی به درمان و بهبود کنترل قند خون همراه است. زمانی که مراقبت ها به صورت بیمارمحور و با دلسوزی و همدلی و با توجه به نیازها و ارزش ها و ترجیح های بیماران ارایه شود، مشارکت بیمار و استقلال او در تصمیم گیری افزایش می یابد که در عوض پایبندی به درمان را افزایش می دهد.
- حمایت: از دیگر مواردی هست که موجب تسهیل پایبندی آنها به رژیم درمانی می شود. در اینجا حمایتی است که از سوی خانواده ی خود دریافت می کردند. دیابت بیماری مزمنی است که احتیاج به تغییرات وسیع رفتاری و پایبندی به یک رژیم مراقبتی پیچیده دارد و حمایت اجتماعی به عنوان یکی از عوامل مؤثر و مهم در پایبندی بیمار به درمان مطرح است که می تواند رفتارهای خودمراقبتی و سازگاری با بیماری را تسهیل کند .به دیابت بیماری خانواده نیز می گویند زیرا مطالبات و کنترل آن همه ی اعضای خانواده را تحت تأثیر قرار می دهد.
- هشدار عینی: ترس و مشاهده بروز عوارض به عنوان تسهیل کننده های پایبندی به درمان، نشانگر به باور رسیدن بیمار در ارتباط با جدی بودن بیماری و پیامدهای آن است و قدر مسلم باور و پذیرش بیماری می تواند نقطه شروع پیروی از رژیم درمانی باشد اگر چه تجربه ترس به عنوان تسهیل کننده ی پایبندی به درمان برای پیشگیری از ابتلا به عوارض، می تواند به عنوان یک راهکار مثبت در نظر گرفته شود، اما مشاهده ی بروز عوارض و سپس پیروی از درمان یک تسهیل کننده دیررس است زیرا هدف اصلی و اهمیت و تأکید بر پیروی از رژیم درمانی، برای پیشگیری از بروز عوارض دیابت است.
- بازخورد و رضایت از درمان: نقش نتایج آزمایشات بر احساس بیماران در توانایی کنترل بیماری مثبت ارزیابی شده است. رضایت بیماران از موارد مهمی است که امروزه در برنامه ریزی خدمات درمانی مورد توجه قرار می گیرد. رضایت از مراقبت با رفتارهای مرتبط با سلامتی همراه است که اثر مستقیمی بر سلامت و بیماری دارند.
- یافته های آزمایش ها: از دیگر عواملی است که بر اساس گفته های بیماران برای افزایش انگیزه آنها برای ادامه خود مراقبتی مؤثر بوده است. فرض بر این است که دانش بیمار در مورد دستاوردهای کنترل بیماری مانند هموگلوبین گلیکوزیله یک شرط مهم و مؤثر در انگیزه ی بیمار است.یافته های مطالعات نشان می دهد که تبعیت از رژیم درمانی در افراد مبتلا به دیابت نوع دو، تحت تأثیر نظام مراقبت بهداشتی، حمایت اجتماعی و خانوادگی و باورهای و ارزش های فردی بیماران است که ریشه در فرهنگ حاکم بر جامعه ایرانی دارد.مهم ترین راهکارها در افزایش تبعیت از درمان در بیماران مبتلا به دیابت شامل: افزایش عملکرد و انگیزه ی فرد در پایبندی به رژیم درمانی از طریق کاهش موانع شامل ترس، رضایت، حمایت، هشدار عینی و بازخوردهای نامناسب، افزایش دانش بیماران درباره بیماری، نتایح آزمایشات و اهمیت کنترل به موقع عوارض آنها هستند.
- منبع:
صالح الدین بویا و همکاران: تبعیت از درمان در بیماران مبتلا به دیابت : یک مسئله مهم اما فراموش شده،فصلنامه علمی پژوهشی پرستاری دیابت زابل، سال ششم شماره 1زمستان 1396 ص: 351-341
