دیابت در سالمندان
سالمندی پدیده ای است که با جنبه های زیستی، روانی و اجتماعی مختلفی همراه است. از آنجا که با افزایش سن، توانایی افراد کاهش می یابد، کیفیت زندگی آنها نیز تحت تأثیر قرار می گیرد. کیفیت زندگی مفهوم وسیعی داشته و شامل تمام ابعاد زندگی می گردد. مطالعات نشان می دهند با افزایش سن در سالمندان، کیفیت زندگی، آنان نیز کاهش می یابد. وجود هر نوع بیماری مزمن بر کیفیت زندگی افراد و به ویژه سالمندان تأثیر بسیاری دارد . دیابت سالمندی به عنوان یکی از مهمترین مشکلات سلامت عمومی در قرن 21 تبدیل شده است. بیماران سالخورده مبتلا به دیابت همانند بیماران جوانتر در معرض خطر ایجاد عوارض ماکروواسکولار و میکروواسکولار هستند، اما خطر مطلق بیماری های قلبی- عروقی در سالمندان بسیار بالاتر است. همچنین سالمندان مبتلا به دیابت در مقایسه با سالمندان عاری از دیابت دچار مرگ ومیر و عوارض بیشتری می شوند. دیابت در سالمندان خطر ایجاد یا تشدید سندرم های سالمندی همچون اختلال شناختی، افسردگی، بی اختیاری ادرار، افتادن و آسیب، مصرف داروهای متعدد و درد های مزمن را افزایش می دهد. براساس آمار سازمان جهانی بهداشت، تعداد بزرگسالان مبتلا به دیابت در سال 2025 به 300 میلیون نفر رسیده و پیش بینی گردیده در بعضی نژادها 50% جمعیت دچار این بیماری خواهند شد. شیوع این بیماری در سالمندان 8 % می باشد که سه برابر سنین جوانی است . در ایران نیز نتایج مطالعه ی Peiman و همکاران نشان داد که شیوع دیابت در شهر ایلام مطابق تشخیص پزشک در زنان سالمند 22/2% و در مردان سالمند 14/3 % بود. بیشتر مطالعات انجام شده بیانگر این مطلب است که بیماران مبتلا به دیابت که از توان خود مراقبتی کمتری برخوردارند دچار عوارض بیشتری از قبیل نابینایی، افسردگی، زخم پا و ... می شوند.
درمان فرد به فرد دیابت در سالمندان
اهداف کنترل دیابت در سالمندان شامل کنترل قند خون و پیشگیری و درمان عوارض ماکروواسکولار و میکروواسکولار دیابت است. هر چند که این اهداف شبیه به بیماران جوان تر مبتلا به دیابت است اما مراقبت از بیماران سالمند مبتلا به دیابت، به دلیل وجود بیماری های زمینه ای همراه و تفاوت های عملکردی آنها که بستگی به زندگی مستقل در اجتماع، زندگی با کمک دیگران و یا اقامت در خانه های سالمندان دارد، پیچیده تر است. برخی سالمندان مبتلا به دیابت دچار ناتوانی های عمده، بیماری های همزمان قابل توجه و محدودیت فعالیت جسمانی و شناختی هستند، در حالی که برخی دیگر فعال هستند و بیماری های همراه اندکی دارند. همچنین درک اولویت های بیمار یا افراد مراقب وی و تنظیم اهداف درمان براساس احتمال فایده، اهمیت دارد. بدین ترتیب، پزشکان ارائه کننده خدمت به سالمندان مبتلا به دیابت باید در هنگام اولویت بندی اهداف درمان، این تفاوت ها را مدنظر قرار دهند.
هیپرگلیسمی می تواند موجب دهیدراتاسیون، اختلال شناختی و بینایی و زوال کارکردی شود. از سوی دیگر هیپوگلیسمی ناشی از درمان شدید دیابت می تواند موجب افزایش احتمال افتادن و تشدید بیماری های همراه شود. بدین ترتیب، هدف مناسب هموگلوبین A1C در سالمندان باید به صورت فرد به فرد و براساس وضعیت کارکردی و امید به زندگی تخمینی تنظیم شود.
نکات کلیدی
درمان دیابت در سالمندان نیاز به رویکرد فرد به فرد براساس بیمار ی های زمینه ای و توانایی های کارکردی دارد. اجتناب از هیپو گلیسمی در سالمندان اهمیت دارد چرا که می تواند با وخامت توانایی های شناختی و کارکردی و افزایش خطر افتادن همراه باشد.
اکثر بیماران دیابتی سالمند هستند و مشکلات مخصوص دوران سالمندی را نیز علاوه بر مشکلات ناشی از عوارض مزمن دیابت به همراه دارند و از نمرات پایین تری در کیفیت زندگی برخوردار می باشند .بسیاری از فاکتورهای تأثیر گذار بر کیفیت زندگی سالمندان قابل تغییر و مداخله هستند، بنابراین شناخت کافی و علمی از میزان تأثیر گذاری این فاکتورها در هر جامعه ای امکان مداخلات مناسب را به مسؤولین و دست اندرکاران حوزه های مختلف جامعه به ویژه متولیان بخش سلامت می دهد تا بتوانند با کمترین هزینه کیفیت زندگی سالمندان را ارتقاء دهند .
منبع:
زهرا علی اکبرزاده آرانی و همکاران: عوامل مؤثر در کیفیت زندگی سالمندان مبتلا به دیابت، مجله ديابت و متابوليسم ايران. خرداد- تير 1396 ؛ دوره 16 ( شماره1)، 268-261.
دکتر د ل آرا بابایی: دیابت در سالمندان، نشریه نوین پزشکی، شماره 512 / 15 آبان90،ش 294- 288 .
