دیابت و بیماری قلبی عروقی
بیماری های قلبی عروقی علت عمده ناتوانی و مرگ ومیر در افراد مبتلا به دیابت هستند. به طوریکه دیابت احتمال ابتلا به بیماری عروق کرونر را 4-2 برابر افزایش می دهد و60-80 درصد از دیابتی ها در اثر بیماری های قلبی می میرند و بیشترین سهم را در هزینه های مستقیم و غیر مستقیم دیابت دارند.دیابت روند ایجاد تنگی های عروقی(آترواسکلروز) را تسریع می کند و باعث درگیری متعدد رگ های قلب و بیماری شدید تر و وسیع تر می شود. از طرفی التهاب و زخمی شدن پلاک های تنگی در دیابتی ها بیشتر است. همچنین افزایش قند خون می تواند یک عامل توکسیک برای سلول های میوکارد قلبی باشند و باعث بروز اختلال در آنها شود. بیماری های شایع همراه با دیابت نوع 2 مانند فشارخون و دیس لیپیدمی عوامل خطرزای بارز بیماری های قلبی عروقی هستند و دیابت به نوبه خود عامل خطرزای مستقل به حساب می آید. ریسک این بیماری ها در هر دو نوع دیابت نوع 1و 2 حتی در سنین پایین هم افزایش می یابد. حتی بالا بودن قند خون به میزان کم نیز می تواند احتمال ابتلا به بیماری قلبی عروقی را به شدت افزایش دهد. در افراد دیابتی تیپ 2 بعلت مقاومت به انسولین سال ها قبل از تشخیص دیابت افزایش قند خون می تواند منجر به تنگی عروق کرونر وافزایش ریسک حوادث قلبی عروقی شود. کنترل دیابت و ریسک فاکتورهای قلبی عروقی آن می تواند در کاهش خطر ایجاد این بیماری ها نقش بسزایی داشته باشد. بروز عوارض ماكروواسكولار ديابت علاوه بر قند خون تحت تاثيرچربي خون فشار خون و وضعيت زندگي است.
شناسايي عوامل خطر و مداخله در آنها اقدامي اساسي در مديريت ديابت و عوارض آن است. مهمترين مسئله اي كه بر اهميت شناسايي و مداخله در عوامل خطر اين بيماري مي افزايد، پيدايش عوارض مزمن است. مهم ترين اين عوارض شامل عوارض ميكروواسكولار (نفروپاتي، رتينوپاتي، نوروپاتي) و عوارض ماكروواسكولار يا عوارض قلبي عروقي (فشارخون، بيماري عروق كرونر) ، بيماري عروق محيطي و بيماري عروقي مغز است.
طبق پژوهش ها، عوامل خطر عوارض قلبي عروقي در بيماران ديابتي نوع 2 پيچيده و چند عاملي هستند. چاقي، سن بالا، سابقه ي خانوادگي ديابت، شدت بالاي ديابت، عدم خودمديريتي و عدم كنترل قندخون، سبك زندگي ناسالم و كيفيت زندگي پايين، مهم ترين عوامل خطر ديابت و عوارض آن هستند.
نشانه های مهم بیماری قلبی
1- درد قفسه سینه: این درد کوبنده یا فشارنده در ناحیه پشت جناغ سینه احساس می شود و ممکن است به گردن، دستها، پشت و یا شکم هم انتشار یابد. آنژین صدری اغلب هنگام کارهای بدنی یا فشارهای روحی و روانی که فعالیت قلب افزایش پیدا می کند، بروز مینماید و معمولاٌ با استراحت یا مصرف نیتروگلیسرین زیرزبانی تسکین می یابد. اگر درد با استراحت یا چندین دقیقه پس از مصرف قرص یر زبانی بهبود نیافت و به ویژه اگر همراه با تنگی نفس، تهوع و تعرق شدید بود، ممکن است نشانه انفارکتوس قلبی باشد. به دلیل اختلال در اعصاب محیطی، شدت نشانه های بیماری قلبی در افراد دیابتی ممکن است کمتر از میزان مورد انتظار باشد (انفارکتوس بی سروصدا)؛ از این رو شما که به بیماری دیابت مبتلا هستید باید بیشتر متوجه چنین نشانه هایی باشید و به موقع به پزشک مراجعه کنید. البته به یاد داشته باشید که دردهای قفسه سینه فقط نشانه بیماری قلبی نیستند و ممکن است مثلاٌ در اثر بیماری های گوارشی یا ریوی نیز پدید آیند.
2- تنگی نفس: احساس تنگی نفس می تواند از نشانه های بیماری کرونری قلب باشد گرجه در بسیاری از بیماری های تنفسی و... نیز این حالت پدید می آید.
3- تپش قلب: در این وضعیت، فرد به طور ناراحت کننده ای ضربان قلب خود را احساس میکند. تپش قلب در حالت های اضطرابی و برخی بیماری های دیگر قلبی نیز ممکن است پدید آید.
اصول پیشگیری از بیماری های قلب و عروق در افراد دیابتی
1- چربی (به ویژه کلسترول) خون خود را کاهش دهید.
کلسترول که نوعی چربی است، در پیدایش و گسترش تصلب شرایین نقش مهمی دارد زیرا می تواند در دیواره رگها رسوب کند و همراه با عوامل دیگر به تنگی و بسته شدن سرخرگها بینجامد.
کلسترول دونوع مهم دارد: یکی کلسترول «بد» ( LDL ) که موجب بسته شدن رگها و بیماری قلبی-عروقی می شود و دوم کلسترول «خوب» ( HDL ) که کلسترول اضافی بدن را از بافتها خارج می کند و خطر بیماری قلبی را می کاهد. نوعی از کلسترول که باید غلظت کمی در خون داشته باشد، همان نوع «بد» یا LDL است.
شما می توانید با پرهیز از مصرف غذاهای پرچربی و رعایت توصیه های پزشک تان، چربی خون خود را در سطح مناسب نگه دارید.
2- فشار خون خود را کنترل کنید
فشار خون بالا افزون بر اینکه فشار بیشتری بر قلب وارد می سازد و نیاز آن به خون را افزایش می دهد، روند تصلب شرایین را هم تسریع می کند و سبب آسیب اندام های گوناگون بدن می گردد.
3- وزن خود را به حد مناسب برسانید.
چاقی عامل خطر مهمی برای افزایش فشار خون است. همچنین چاقی یا اضافه وزن موجب افزایش مقاومت سلول های بدن نسبت به انسولین می شود. شما باید زیر نظر یک پزشک یا متخصص تغذیه وزن بدنتان را به میزان متناسب باقد، جنس و سن خود برسانید.
4- سیگار نکشید.
استعمال دخانیات سبب افزایش ضربان قلب و در نتیجه کار قلب می شود و فشار خون را هم بالا می برد. همچنین سیگار بر اثر روی عوامل انعقادی و نیز غلیظ کردن خون احتمال تشکیل لخته و بسته شدن سرخرگ ها را افزایش می دهد. افزون براین، سیگار با اثر بر رگهای کوچک، خونرسانی به بخش های انتهایی اندام ها (به ویژه پاها) را مختل می کند و این عارضه در افراد دیابتی که گرفتاری اعصاب محیطی نیز دارند، بسیار مهم است و خطر قطع عضو را باز هم افزایش می دهد. این آثار جدای از سرطان زایی سیگار است که موجب ناتوانی و مرگ خواهد شد. امروزه سیگار مهم ترین علت قابل پیشگیری سرطان بشمار می آید.
5-قند خون خود را کنترل کنید
کنترل دقیق قند خون، هم به طور مستقیم و هم به طور غیرمستقیم، نقش مهمی در پیشگیری از بیماری های عروقی می تواند داشته باشد.
6-فعالیت ورزشی منظم داشته باشید
پژوهشهای پزشکی نشان داده اند که داشتن یک زندگی کم تحرک (از نظر بدنی)، صرف نظر از عوامل خطر دیگر، احتمال دیابت، چاقی و بیماری کرونری قلب را افزایش می دهد. پیادهروی، دوچرخه سواری، تنیس روی میز، باغبانی و دویدن آرام فعالیتهای بدنی هستند که اثر مفیدی بر تندرستی شما خواهند داشت. توصیه می شود که روزانه 30 دقیقه به فعالیت بدنی بپردازید، می توانید این میزان فعالیت را در سه دوره 10 دقیقه ای (بافاصله) نیز انجام دهید.
منبع:
لطف اله ساعد و همکاران: بررسی حوادث قلبی عروقی در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 مراجعه کننده به کلینیک دیابت سنندج با سابقه دیابت بالای 10 سال.
اسحاق رحيميان بوگر: عوامل خطر عوارض قلبي عروقي در بيماران ديابتي نوع 2: نقش پيش بين عوامل روانشناختي، عوامل اجتماعي و خصوصيات بيماري، مجله ي اصول بهداشت رواني،سال13(3)،پاییز1390، صفحه 93-278.
مريم طاهرخاني و همکاران: بررسي شيوع همزماني عوارض ميكروواسكولار و بيماري عروق كرونر در بيماران مبتلا به ديابت تيپ II،مجله پژوهشی دانشکده پزشکی علوم پزشکی شهید بهشتی، دوره 38 ، شماره 3، پاييز 1393 ، صفحات 167 تا 172.
