عوارض دیابت
عوامل خطر ابتلا به دیابت:
در این بخش به بررسی عوامل خطر انواع دیابت می پردازیم :
1)عوامل زمینه ساز دیابت نوع 1 :
* عوامل ژنتیکی
* عوامل محیطی
عوامل محیطی شامل موارد زیر می باشد:
- اختلالات خود ایمنی
- عفونت های ویروسی
- شروع زود هنگام تغذیه تکمیلی در دوران شیرخوارگی مخصوصاً مصرف شیر گاو
(دیابت نوع 1) بیشتر وابسته به عوامل محیطی است تا ژنتیکی )
2)عوامل زمینه ساز دیابت نوع2:
* سابقه ابتلا به دیابت در بستگان درجه یک (پدر، مادر، خواهر، برادر)
* سابقه دیابت بارداری
* سابقه قند خون ناشتا بالاتر از حد طبیعی 110 تا 126
* فشار خون بالا
* چربی خون بالا
* کم تحرکی
* سن بالا ( بیشتر از 30 سال )
عوارض دیابت:
عدم کنترل قندخون بالا موجب بروز عوارض بلند مدت و کوتاه مدت دیابت می گردد.
عوارض بلند مدت:
عدم کنترول دیابت وبالا رفتن قندخون به مرور زمان سبب بروز یکسری عوارض در اندام های بدن می شود،که این عوارض با کنترل دیابت وسایر راهکارها درمان پذیر می باشد.
عوارض بلند مدت شامل:
عوارض چشمی(( رتینوپاتی دیابتی)):
عارضه‌ای ناشی از دیابت است که بدلیل تغییرات ایجاد شده در رگ‌های خونی رخ می‌دهد. وقتی عروق خونی در شبکیه آسیب میبینند، ممکن است باعث نشت مایع یا خون شده یا منجر به رشد شاخههای عروقی شکننده و کلافه مانند شده و باعث تخریب شبکیه شود در نتیجه تصویری که شبکیه به مغز میفرستد تار شده یا کج و معوج میشود.رتینوپاتی دیابتی یکی از علل اصلی کاهش دید است و کسانی که دیابت درمان نشده دارند ۲۵ برابر شانس بیشتری برای کوری نسبت به افراد عادی دارند.
عوارض کلیوی:((نفروپاتی دیابتی)):
نفروپاتی دیابتی به افزایش پیشرونده دفع پروتئین از ادرار)پروتئینوری) گفته میشود که در بیماران مزمن دیابتی دیده شده ومنجر به کاهش عملکرد کلیه و در نهایت نارسایی کلیه میشود.در ابتدا بیماران دیابتی دفع طبیعی آلبومین دارند. در مراحل اولیه بروز نفروپاتی دفع پروتئین آلبومین در مقادیر اندک(میکروآلبومینوری) از ادرار ایجاد میشود. میزان دفع به تدریج افزایش می‌یابد تا در طی پیشرفت نفروپاتی به دفع واضح پروتئین از ادرار منجر شود. عبور از هر یک از این مراحل حدود پنج سال به طول می‌انجامد. در اواخر این روند سرعت افت عملکرد کلیه افزایش می‌یابد و لذا نارسایی کلیه در مراحل آخر بیماری آشکار میشود.
عوامل خطر نفروپاتی دیابتی عبارت است از: 
طول مدت ابتلا به دیابت
کنترل قند ضعیف
فشار خون بالا
جنسیت مذکر
چاقی
مصرف سیگار
عوارض قلبی و عروقی:
قند خون بالا قلب و رگ های خونی را تحت تاًثیر قرار می دهد و باعث بیماری عروق کرونری یا گرفتگی عروق قلبی و درنتیجه سکته قلبی می شود. ۶۵ تا ۸۰ درصد از دیابتی‌ها در اثر بیماریهای قلبی می‌میرند.بیماران دیابتی در ریسک بالاتری از بیماریهای قلبی هستند و این مشکلات در سنین پایین تری ایجاد میشود.
عوارض عصبی : ((نوروپاتی دیابتی)):
یکی از ریسک فاکتورهای دیابت نوروپاتی دیابتی است. دیابت، ریسک سکته مغزی را در مردان ۲-۳ برابر و در زنان ۲-۵ برابر افزایش می‌دهد. عوارض سکته مغزی در دیابتی‌ها بدتر از سایر افراد است که این شامل هزینه‌های بیمارستانی، معلولیت‌ها و نواقص عصبی باقیمانده، و مرگ و میر در بلندمدت میشود.
زخم پا:
عدم کنترل قندخون که می تواند همراه با بی توجهی به مراقبت از پا موجب ایجاد زخم هایی در پا می گردد و این زخم ها پیشرفت می کند و منجر به از کار افتادگی و قطع پا می شود.
فاکتورهای خطری که ریسک بروز نوروپاتی (اعصاب حسی)را در دیابتی‌ها افزایش می‌دهند :
افزایش میزان قند خون، افزایش تری‌گلیسیرید خون، شاخص توده بدنی بالا، مصرف سیگار و فشار خون بالا، زخم پای دیابتی تا حدود زیادی وابسته به نقص حسی ناشی از نوروپاتی دیابتی است که خود عارضه جدی است و می‌تواند منجر به قطع عضو شود. از مشکلات دیگر در نوروپاتی دیابتی دردهای نوروپاتیک است که ناشی از اختلال در اعصاب سمپاتیک است و می‌تواند مشکلات بسیاری برای بیمار و درمانگر ایجاد کند. تشخیص زودرس نوروپاتی اهمیت زیادی در پیشگیری از عارضه‌های آن دارد.
عوارض گوارشي ديابت يا گاستروپارزي نزديك به 25 درصد افراد ديابتي را تحت تاًثير قرار مي دهد. در گاستروپارزي يا تاًخير در تخليه معده،عمل تخليه محتويات معده بيش از اندازه طول مي كشد. اين اختلال گوارشي زماني ايجاد مي شود كه رشته هاي عصبي معده آسيب ببينند و يا كارشان به كلي متوقف شود. در افرادي كه كنترل قند خون مناسبي ندارند، ايجاد گاستروپارزي محتمل است كه علت عمده آن نوروپاتي دستگاه عصبي معده و روده صدمه برساند، مشروط بر آنكه قند خون براي يك دوره طولاني بالا باشد. افزايش قند خون سبب ايجاد تغييرات شيميايي درعصب و صدماتي در عروق تغذيه كننده اعصاب مي شود. اختلال گوارشي ديگر ايجاد شده، در حركت روده هاي كوچك و بزرگ است كه منجر به بروز يبوست يا اسهال مي شود.
عفونت لثه و دندان:
افراد دیابتی بیشتر درمعرض عفونت لثه و پوسیدگی و لق شدن دندان ها هستند که نهایتاً عدم کنترل قند خون سبب از دست دادن دندان ها می شود.
شکایات رایج بیماران دیابتی: 
بیماریهای لثه
عفونتهای قارچی
خشکی دهان
اختلال درحس چشایی
بوی بددهان
لق شدن دندانها
پوسیدگی دندان
عوارض کوتاه مدت شامل:
کتواسیدوز:
در مواقعی که هیچگونه ترشح انسولینی وجود ندارد و یا ترشح آن بسیارکم است، در اثر شکسته شدن بیش از حد ذخایر چربی، مقدار اسید چرب خون به طرز خطرناکی بالا می رود و تجمع این اسیدهای چرب منجر به وضعیتی به نام کتواسیدوز دیابتی می شود.
علائم کتواسیدوز:
احساس تشنگی و خستگی دائم ، پوست خشک و برافروخته، حالت تهوع و استفراغ،درد شکم، تنفس سریع و عمیق، استشمام بوی استون از دهان، احساس گیجی،کاهش سطح هوشیاری، بی هوشی کامل و کما
هیپرگلایسمی یا افزایش قند خون:
بی تحرکی و مصرف غذا بیش از سهم غذایی در فرد دیابتی و عدم مصرف صحیح داروها یا انسولین و فشار روحی و استرس منجر به افزایش قند خون می شود.
علائم قند خون بالا:
تشنگی ، تکرر ادرار، خستگی ، گرسنگی، اختلال در دید، کاهش وزن، عصبانیت ، ابتلا به برخی عفونتها،خواب آلودگی و در نهایت کمای دیابتی
درمان:
مشورت با پزشک و در فواصل زمانی کمتر قند خون را اندازه گیری کنید.
مصرف دارو یا انسولین را طبق برنامه ادامه دهید. مایعات بیشتری بنوشید و در صورت عدم کنترل قندخون به درمانگاه مراجعه فرمایید.
هیپوگلایسمی(افت قند خون):
گاهی اوقات به دلیل عدم مصرف یکی از میان وعده ها یا حذف وعده اصلی غذایی در زمان مناسب یا فعالیت فیزیکی بیش از حد و یا تزریق زیاد انسولین این احتمال وجود دارد که مقدار انسولین موجود در خون بیشتر شده و قند خون پایین بیفتد و حالتی به نام هیپوگلیسمی رخ می دهد.
علائم هیپوگلایسمی:
تپش قلب ، گرسنگی شدید، لرزش بدن ، عرق سرد ، درد شکم، تهوع، پوست سرد و رنگ پریده، اختلال در دید، سردرد، خستگی و بی حالی، خواب آلودگی ، از دست دادن تمرکز، اختلال در تکلم،عصبانیت و در نهایت تشنج واغماء
درمان هیپوگلایسمی:
حتماً قند خون را با دستگاه اندازه گیری کنید و مطمئن شوید که افت قند خون دارید، بعد می توانید ؛
3 تا 4 حبه قند در یک لیوان آب
نصف لیوان آب میوه
1 قاشق غذا خوری شکر یاعسل در یک لیوا ن آب حل کنیدومیل نمایید.
10 الی 15 دقیقه صبر کنید. قند خونتان را مجدداً اندازه گیری کنید اگر قندتان باز هم پایین بود دوباره تکرار کنید و بعد از برطرف شدن علائم مقداری خوراکی بخورید.
((اگر علائم افت قند خون ادامه داشت سریع به اورژانس مراجعه کنید.))
عوامل افزایش قند خون و کاهش قند خون چیست؟
فعالیت بدنی و مصرف به موقع داروها دو عامل کاهش دهنده قند خون و استرس و پرخوری دو عامل افزایش دهندهقند خون می باشند.اگر این چهار عامل ذکر شده با هم در تعادل باشند قند خون هم در تعادل می ماند،اما اگر افراد دیابتی استرس یا پرخوری داشته باشند قندخون بالا رفته و باید ورزش و داروها به کمک آن بیایند، تا قند خون کنترل شود. همچنین اگر ورزش یا دارو به مقدار زیاد مصرف شود، قند خون کاهش پیدا می کند.دراین حالت باید مدیریت استرس و رژیم غذایی کمک کند تا قند خونتعادل یابد . پس ورزش صحیح،مصرف به موقع داروها،کاهش استرس و تغذیه درست باعث تنظیم و تعادل قند خون می شوند
مراقبت های دوره ای
برنامه غذایی مناسب (با کمک کارشناسان تغذیه)
فعالیت بدنی باعث اثر بخشی بهتر انسولین می شود.
مصرف منظم دارو و تزریق انسولین با تجویز پزشک
اندازه گیری مرتب قند خون
افزایش آگاهی نسبت به بیماری دیابت
کنترل استرس و هیجانات روزمره
انجام معاینات دوره ای توسط پزشک و تیم مراقبت
راه های پیشگیری از بروز عوارض:
6 ماه یکبار توسط چشم پزشک(فوق تخصص شبکیه) چشمانتان معاینه شود.
6 ماه یکبار با مراجعه به دندانپزشکی و معاینه دهان ودندان خود از دست دادن دندان ها را به تعویق بیندازید.
با کنترل قند خون و فشار خون از بروز عوارض کلیوی جلوگیری کنید.
با کنترل فشارخون روزانه و معاینات دوره ای قلب از عوارض قلبی و عروقی جلو گیری نمایید.
با اصول مراقبت ازپا از بروز زخم پا وعوارض ناشی ازآن جلوگیری کنید.
با مصرف به موقع میان وعده ها وغذای سالم از بروز هیپو گلیسمی جلوگیری کنید.
بامراجعه به پزشک وتیم مراقبت آگاهی خود را نسبت به دیابت افزایش دهید.
ورزش کردن رایکی ازکارهای روزمره خویش قرار دهید
اصول مراقبت ازپا: 
1-قند خونتان را کنترل کنید.
2-پاهایتان را حداقل روزی دوبار بشویید.
3-لای انگشتان پای خود را با دستمالی نرم خشک کنید.
4-کف پاها و روی پاهای خود رادرموقع استراحت چرب کنید.
5-روزانه یک بار پاهای خود را معاینه کنید.
6-هرگز پا برهنه راه نروید.
7-از پوشیدن کفش های تنگ وپاشنه دار وصندل خودداری کنید .
8-ناخن های خود رابه صورت عرضی کوتاه کنید.
9-جوراب های نخی وتمیز بپوشید. 
10-کفش هایتان را قبل ازپوشیدن بررسی کنید.
11-ازکفش نو کمتر استفاده کنید
12-سیگار نکشید.
راه های حفظ سلامت دهان ودندان:
حفظ قند خون در محدوده طبیعی
استفاده ازنخ دندان بصورت روزانه
استفاده از مسواک بعدازوعده های غذایی
مراجعه به دندانپزشک به صورت منظم سالی 2بار برای بررسی سلامت دهان ودندان
ترک کردن سیگار
