مروري بر عوارض و تظاهرات دهانی دیابت ملیتوس
کنترل مناسب قند خون از توسعه عوارض جلوگیري می کند یا بروز آن را به تأخیر می اندازد. افراد دیابتیک همواره بیشتر از افراد عادي درگیر عوارض و تظاهرات بالینی متعدد قلبی عروقی، کلیوي، عصبی، چشمی و به خصوص مشکلات دهانی می باشند.
تظاهرات دهانی دیابت ملیتوس عبارت اند از : بیماري پریودنتال که نسبت به افراد دیگر در این بیماران بیشتر رخ می دهد و سریع تر پیشرفت می کند. همچنین بهبودي و ترمیم زخم ها، که ناشی از کاهش خون رسانی به بافت ها می باشد با تأخیر بیشتري صورت می گیرد و احتمال وقوع عفونت هاي دهانی و دندانی، اریتم و تورم چشمگیر لثه چسبنده نیز در آن ها بیشتر می باشد.مطالعات متعدد، دیابت ملیتوس را به عنوان یکی از مهم ترین عوامل خطرساز در ایجاد بیماري هاي پریودنتال (بیماري هاي لثه اي) به شمار می آورند. درعین حال شواهد زیادي نیز وجود دارد که پریودنتیت را به عنوان یک عامل خطر براي بیماري دیابت ملیتوس در نظر میگیرد . بیماري التهابی لثه از موارد التهاب مزمن است که توسط عفونت باکتریایی ایجاد می شود. افراد مبتلا به دیابت به دنبال ایجاد پلاك میکروبی در دهان سریع تر و با شدت بیشتري با تخریب لثه مواجه می شوند.. آبسه هاي لثه نیز در افراد دیابتی شایع تر است و این شیوع به علت کاهش توان دفاعی بدن دیابتی ها در مقابل عفونت است. به علاوه این بیماران نسبت به اشکال متفاوت بالینی کاندیدیازیس دهانی حساس ترند. در بیماران مبتلا به نوع یک که به خوبی کنترل نشده اند ممکن است زایگومایکوزیس و گلوسیت خوش خیم مهاجر نیز رخ دهد. همچنین تورم دو طرفه منتشر و غیر حساس غدد پاروتید سیالادنوزیس دیابتیک نامیده می شود و امکان دارد در هر دو نوع دیابت دیده شود.
به طورکلی شدت و میزان این عوارض دهانی به طور عمده وابسته به میزان قند خون و کنترل هایپرگلیسمی است.لذا شناخت دیابت ملیتوس و تظاهرات دهانی آن براي دندان پزشکان بسیار با اهمیت است زیرا می توانند به عنوان عضوي از تیم بهداشتی در کشف موارد جدید دیابت نقش داشته باشند و در ضمن قادر باشند درمان هاي دندانپزشکی لازم براي افراد به دیابت ملیتوس را بدون هیچ خطري براي آن ها به انجام برسانند.
عوارض دهانی بیماران با کنترل ضعیف دیابت شامل خشکی دهان، عفونت هاي باکتریایی، ویروسی، قارچی، ترمیم ضعیف زخم ها، افزایش بروز و شدت پوسیدگی ها، التهاب لثه و بیماري هاي پریودنتال، آبسه پرياپیکال و علائم سوزش دهان می باشد.یافته هاي دهانی در بیماران با دیابت کنترل نشده به میزان زیادي در ارتباط با از دست رفتن مایعات زیاد از طریق ادرار، پاسخ تغییریافته به عفونت، تغییرات میکروواسکولار و احتمال افزایش غلظت گلوکز در بزاق است . تظاهرات دهانی دیابت ملیتوس عموماً مرتبط با بیماران نوع یک می باشد. این مشکلات عبارت اند از بیماري هاي پریودنتال با شدت بالا و سرعت پیشرفت سریع، ترمیم با تأخیر زخم ها و احتمال بیشتر براي وقوع عفونت هاي دهانی و دندانی.
بیماري هاي پریودنتال یکی از شایع ترین بیماري هاي مزمنعفونی و التهابی در انسان است که در افراد دیابتی شیوع بسیار دارد. بیماري هاي پریودنتال با رشد گونه هايخاص باکتریال با اکثریت باکتري هاي گرم منفی وبی هوازي در نواحی زیرلثه اي آغاز می شود. پاسخ میزبانبه پاتوژن هاي پریودنتال التهاب مداومی را ایجاد می کندکه منجر به تخریب بافت هاي حمایت کننده دندان می شود. مدیا تورهاي التهابی که به صورت موضعی در التهاب لثه تولید می شوند وارد جریان خون عمومی شده و می توانند باعث ایجاد مقاومت به انسولین هم شوند.
برخی ازمطالعات انجام شده نشان داده اند که تقویت سیستم آنتی اکسیدانی عوارض ناشی از دیابت را کاهش می دهد. از دیگر مشکلات شایع دهان در افراد دیابتی، عفونت هاي قارچی دهان است که علت اصلی آن کاندیداآلبیکنس است که می تواند تظاهرات کلینیکی متفاوتی در دهان این بیماران ایجاد کند.
در بیماران مبتلا به نوع یک دیابت که به خوبی کنترل نشده اند و دچار کتواسیدوتیک شده اند ممکن است زایگومایکوزیس که یک عفونت قارچی فرصت طلب و اغلب برق آسا است، رخ دهد. کتواسیدوز اتصال آهن به ترانسفرین را مهار کرده و باعث بالا رفتن سطح سرمی آهن می شود و رشد این قارچ به وسیله آهن تسهیل می شود. هایپرگلیسمی منجر به افزایش میزان ادرار و در نتیجه خروج مایعات خارج سلولی و کاهش ترشح بزاق و ایجاد خشکی دهان می شود. عارضه دهان خشک می تواند مسبب سوزش دهان، زخم هاي متعدد، عفونت ها و پوسیدگی دندانی باشد
منبع:
آتنا شیوا و همکاران : مروري بر عوارض و تظاهرات دهانی دیابت ملیتوس ، مجله تعالی بالینی (آموزشی- پژوهشی)، دوره پنجم شماره2(27-17)
