ورزش و رشد قد
در پاسخ به این که از سوی برخی افراد مطرح می‌شود رشته‌های ورزشی نظیر بسکتبال و والیبال در رشد قدی کودکان موثر بوده و بالعکس ورزش‌هایی نظیر ژیمناستیک، بدنسازی، فوتبال و...تاثیر منفی در رشد طولی کودکان دارد، اظهار کرد: به طور کلی ورزش در سطح عادی نه تنها مانع رشد قدی کودکان نمی‌شود، بلکه باعث تحریک صفحات رشد و استخوان‌ها شده و با تحریک هورمون رشد که برای رشد کودکان نیاز است به رشد طولی کمک میکند.
- عواملی که بر رشد قدی کودکان تأثیر منفی دارد
این طرز تفکر که اگر کودکان وزنه بزنند و یا ورزش‌های پرشی انجام دهند، باعث کوتاه شدن قد کودکان می‌شود صحت ندارد و چنین طرز تفکری اشتباه است و تا کنون مطالعات و تحقیقات انجام شده چنین مسئله‌ای را تأیید نمی‌کنند.
هادی روحانی عضو هیئت علمی پژوهشگاه تربیت‌بدنی و علوم ورزشی با اشاره به این که ورزش در شرایطی که در سطح قهرمانی نباشد و به صورت سنگین انجام نشود برای رشد قدی کودکان مضر نخواهد بود، تاکید کرد: تحقیقات نشان داده است تنها مسئله‌ای که رشد قدی کودکان و نوجوانان را به مخاطره می‌اندازد، ورزش‌هایی است که در آن کودک یا نوجوان مجبور است کاهش وزن داشته باشد و اگر مجبور شود یا تلاش کند که وزن خود را با رژیم غذایی و یا برخی داروها کاهش دهد قطعاً برای رشد قدی مضر خواهد بود.
- ژیمناستیک رشد قدی را محدود میکند؟
روحانی با اشاره به این که عموما خانواده‌ها، کودکان را در سنین پایین راهی رشته ورزشی ژیمناستیک می‌کنند، گفت: ورزش ژیمناستیک در صورتی که عادی دنبال شود برای کودکان مضر نخواهد بود اما اگر کودک و یا نوجوانی تلاش کند برای شرکت در مسابقه وزنش را با روش‌های مختلف نظیر رژیم غذایی یا برخی داروها کاهش دهد و از این طریق بتواند حرکات ورزشی مورد نظر را انجام دهد قطعا بر رشد قدی وی تاثیر منفی خواهد گذاشت.
وی با بیان این که در دوران کودکی و نوجوانی تمام سیستم‌های بدنی کودک در حال رشد است و هر کدام از این اجزا در یک بازه زمانی به اوج می‌رسد، خاطرنشان کرد: به طور مثال استقامت در یک بازه سنی، سرعت در یک بازه سنی و قدرت در یک بازه سنی به اوج می‌رسد و اگر کودکان نخواهند در سطح قهرمانی ورزش مورد نظر خود را دنبال کنند، باید برخی رشته‌ها به طور خاص و مجزا بررسی شود که آیا تاثیر منفی بر رشد قدی کودکان خواهد داشت یا خیر؟
- فوتبال بر رشد قدی کودک تاثیر دارد؟
مدیر گروه فیزیولوژی ورزشی پژوهشگاه تربیت‌بدنی و علوم ورزشی، با تاکید بر این که تاثیر اصلی بر رشد قدی کودکان ناشی از محدودیت‌های غذایی و مصرفی برخی داروها برای کاهش وزن است، عنوان کرد: به طور مثال رشته فوتبال هیچگونه مشکلی برای رشد قدی کودکان ایجاد نخواهد کرد، حتی رشته وزنه‌برداری نیز برای کودکان و نوجوانان رشد قدی را به خطر نمی‌اندازد اما اگر در رشته‌ای نظیر وزنه‌برداری بر اثر فشار زیاد و تمرینات غضروف‌های مفاصل ساییده شود شاهد تاثیر منفی بر رشد قدی کودکان خواهیم بود در حالی که حتی اگر رشته‌ای نظیر وزنه‌برداری در سطح و فشار عادی دنبال شود آسیبی برای رشد کودکان و نوجوانان نخواهد داشت.
روحانی با اشاره به ورزش‌هایی که در آن‌ها ضربه به مفاصل وجود دارد، گفت: اگر فشار این ضربات در سطح عادی و بدون فشار باشد برای رشد استخوان‌ها و صفحات رشد محرک خوبی خواهد بود.
- والیبال و بسکتبال عامل رشد قدی هستند؟
وی افزود: باید ظرفیت‌های ژنتیکی کودکان و نوجوانان جهت حضور در رشته‌های ورزشی مختلف بررسی شود. برخی چنین تصوری دارند که رشته‌هایی نظیر والیبال یا بسکتبال باعث رشد قدی کودکان و نوجوانان می‌شود که این طرز تفکر اشتباه است و به نوعی عموما افراد بلند قد برای رشته‌ای نظیر والیبال و بسکتبال استعدادیابی شده‌اند و به طور مثال در این رابطه می‌توان به لیبروها در رشته ورزشی والیبال اشاره کرد که عموما کوتاه قامت‌تر از سایر والیبالیست‌ها هستند
کوتاهی قد
براساس منحنی های رشد استاندارد هنگامی که قد و ارتفاع کودک کمتر از معیار تعیین شده و کمتر از قد متوسط برای بچه های هم سن و هم جنس و هم نژاد خود باشد، کوتاه نامیده می شود.
علل کوتاهی قد
کوتاهی قد علت های بسیاری دارد که عبارتند از: کوتاهی قد ژنتیکی : این حالت کاملا طبیعی است و سرعت رشد کودک متعادل است.تاخیر سرشتی در رشد : در این حالت سرعت رشد کودک طبیعی است اما سن استخوانی او عقب تر است. این کودکان در آخر به قد ژنتیکی خود می رسند.
مصرف دارو : مصرف داروهایی مانند داروهای کورتونی می تواند باعث بروز اختلال در رشد کودک باشد.
اختلالات رشد داخل رحمی: این عامل نیز می تواند باعث کوتاهی قد کودک شما شود.
بیماری : برخی از بیماری ها می تواند باعث کوتاهی قد شود مانند:
- سوء تغذیه
- کمبود ویتامین D
- کمبود کلسیم
- بیماری سلیاک
- کم‌خونی
- بیماریهای التهابی دستگاه گوارش
- بیماریهای کلیوی مزمن
- نارسایی قلبی
- بیماریهای مزمن ریوی یا کبدی
- کم کاری تیروئید
تشخیص کوتاهی قد
ابتدا باید علل و تشخیص کوتاهی قد مشخص شود تا بتوان بهترین راه درمان را پیش گرفت. به همین منظور قد هر فرد به صورت زیر محاسبه خواهد شد.
قد پسر برحسب سانتیمتر= (قدپدر+ قد مادر+۱۳ ) تقسیم بر۲
قد دختر بر حسب سانتیمتر= قدپدر+ قدمادر-۱۳) تقسیم بر۲
- اختلالات رشدی
اختلالات رشد اولیه
اختلالات رشد ثانویه
اختلال رشد بی علت
- بررسی بالینی رشد کودک
خصوصیات زمان تولد
سابقه بیماری
سیر رشد
- معاینه بالینی
معاینه فیزیکی کامل
قد نشسته به ایستاده
معاینه ته چشم و اندازه گیری فشار خون
علائم بیماریهای اندوکرین
ارزیابی تناسب اندام ها
- آزمایشات اختصاصی
انجام تست های تیروئید
تست تحریکی هورمون رشد
سایر تستهای هورمونی (در صورت لزوم(
عوامل مؤثر در رشد قد
از هیچ راهی نمی توان قد نهایی و صددرصد یک فرد را پیش بینی و تخمین زد.
عوامل ژنتیکی (مثل: اختلالات کروموزومی، سندروم داون) و اکتسابی (ازجمله: شرایط تغذیه ای، اکوسیستمی (محیطی)، شرایط روحی و عاطفی که کودک در آن رشد می یابد) در این امر دخیل هستند.
کوتاهی قد از نوع سرشتی: در اینگونه افراد سن استخوانی و دوره ی بلوغ فرد تاخیر دارد و باعث کوتاهی قد در فرد می شود.
اختلالات غدد درون زیر: در اثر ترشح کم هورمون رشد و کم کاری تیروئید کودک وزن بیشتری نسبت به قد پیدا می کند.
بیماری هایی نظیر بیماری های قلبی، ریوی، کلیوی و عفونت HIV نیز می تواند منجر به ایجاد اختلال رشد و کوتاهی قد شود.
در برخی موارد کودکان زودتر از موعد خود به بلوغ می رسند و در اثر افزایش ترشح هورمون های وابسته به بلوغ سرعت رشد بطور چشم گیری کاهش می یابد و با پیشرفت روند بلوغی صفحات رشد بسته می شوند و کوتاهی قد حاصل می شود.
اگر مادر در زمان حاملگی خود از سیگار و یا مواد الکلی استفاده کند و در معرض سموم قرار گیرد و همچنین بیماری هایی که ممکن است در دوران بارداری حاصل شود، سبب توقف و ایجاد اختلال در رشد جنین و امکان بوجود آمدن جنین نارس و رشد نیافته می شود.
برای بررسی و تشخیص عوامل مؤثر در کوتاهی و عدم رشد قدی یا اختلال رشد قد در کودکان می توان از پزشک متخصص تست هایی همچون: شمارش سلول های خونی ESR، الکترولیت ها، تست های تیروئیدی، هورمون های رشد، کلیه، کبد، بررسی از لحاظ سرولوژی بیماری سلیاک، را درخواست کرد.
درمان کوتاهی قد
در صورتی که کمبود هورمون علت کوتاهی قد باشد باید هورمون مورد نیاز رشد توسط پزشک تزریق گردد. درمان با هورمون رشد بعد از اتمام رشد نیز باید ادامه داده شود زیرا این هورمون اثراتی دیگر مانند حمایت از عملکرد طبیعی غدد جنسی دارد و همچنین باعث ثابت ماندن چگالی طبیعی استخوان ها خواهد شد. بهتر است بدانید که درمان کوتاهی قد باید هر چه زودتر شروع شود و قبل از بلوغ، سرعت رشدی قد بهبود یابد.
افزایش رشد قدی به صورت زیر می باشد:
- قبل از درمان: 3-4 سانتی متر در سال
- سال اول درمان: 10-12 سانتی متر در سال
سالهای دوم و سوم درمان: 7-9 سانتی متر در سال
کوتاهی قد و اختلال رشد
عوامل مهم بهبود قد
استفاده از دوزهای بالای هورمون رشد
افزایش دوز نسبت به وزن
تجویز روزانه دارو
شروع زودرس درمان
درمان قبل از متوقف شدن رشد
تجویز دوزهای جایگزین هورمونهای تیروئیدی (در صورت نیاز)
تجویز دوزهای جایگزین هورمونهای گلوکوکورتیکوئیدها (در صورت نیاز)
به طور کلی قد بلند شدن یکی از مسائلی است که فکر بیشتر افراد به خصوص خانم ها و آقایان را به خود مشغول کرده است و بیشتر افراد که از کوتاهی خود یا فرزند خود رنج می برند به پزشک مراجعه می کنند تا به کمک هورمون بتوانند درمان شوند.
سوالات متداول کوتاهی قد و اختلال رشد
- آیا هورمون رشد می تواند در بلند شدن قد به ما کمک کند ؟
بهتر است توجه داشته باشید که سن قد افراد تا زمانی است که غضروف رشد باز باشد زمانی که غضروف رشد بسته می شود قد دیگری تغییری نخواهد کرد .بهترین و مناسب ترین زمان برای سن رشد قدی در دختر ها قبل از شروع عادت ماهیانه است یعنی تا قبل از سن 12 سالگی و در پسرها قبل از رسیدن به سن بلوغ یعنی تا سن 13 سالگی می باشد. به شما عزیزان توصیه می شود بهتر است حدود 10 تا 11 سالگی با مراجعه به متخصص غدد، رشد قد فرزندمان را بررسی کنیم تا در صورت نیاز سریع درمان را آغاز کنیم .
- فاکتورهای مهم که بر رشد قد تاثیر می گذارد کدام است ؟
- بیماری های که مادر و جنین در دوران بارداری با آن رو به رو می شوند .
- بیماری های عفونتی
- اختلالات هورمونی
- نوع تغذیه
- مقدار نور آفتابی که به بدن می خورد .
- مشکلات روحی و روانی مانند استرس، بد خوابی و ترشح هورمون رشد
- چه افرادی دچار کمبودهورمون رشد هستند ؟
افرادی که دارای قد بسیار کوتاهی هستند مثلاً قد زیر 140 سانتی متر .تزریق هورمون رشد حتماً باید زیر نظر متخصص باید بررسی شود که آیا نیاز است یا خیر ؟ و برای همه ی افراد توصیه نمی شود .و بهتر است بدانید که هورمون رشد به یک میزان تولید نمی شود و این تولید در زمان های مختلف صورت می گیرد به خصوص در شب .یک پزشک برای اندازه گیری هورمون رشد با استفاده از تجویز دارویی به بیمار هورمون رشد را بررسی می کند .
منبع: http://drzamanzadeh.com/
