پیشگیری از دیابت

به طور کلی پیشگیری از دیابت را مانند هر بیماری دیگر می توان در سه سطح اولیه، ثانویه و ثالثیه انجام داد:
  • پیشگیری اولیه : شامل اقدامات لازم جهت جلوگیری از بروز دیابت در افراد در معرض خطر (کسانی که حداقل یکی از عوامل خطر در مورد ابتلای به دیابت را دارند)، تغییر و اصلاح روش زندگی افراد در معرض خطر و پره دیابتی، پیگیری و مراقبت افراد در معرض خطر،ارتقای دانش و افزایش آگاهی مسئولین،کارکنان نظام سلامت و تمام افراد جامعه درباره عوامل مستعد کننده ابتلا به دیابت،مضرات و نحوه ی پیشگیری و کنترل آنها می باشد.
  •  پیشگیری ثانویه : پیشگیری ،کاهش و تاخیر در بروز عوارض کوتاه و دراز مدت دیابت می باشد. این پیشگیری شامل: تشخیص زودرس بیماری توسط غربالگری افراد در معرض خطر و زنان باردار و شناسایی افراد مبتلا به دیابت نوع2، مراقبت و درمان سریع و مناسب بیماران شناسایی شده بمنظور کنترل بیماری و جلوگیری از پیشرفت آن، افزایش آگاهی و درک از دیابت و عوارض آن و نحوه ی کنترل بیماری و پیشگیری از عوارض، درمان و هدف درمان افراد مبتلا به دیابت و خانواده آن ها،جامعه و کارکنان بهداشتی درمانی، افزایش آگاهی و درک مفهوم سایر عوامل خطر بیماری های قلبی عروقی، زیان آنها و نحوه کنترل و پیشگیری از این عوامل مانند:مصرف دخانیات، فشار خون بالا،چربی خون بالا،تحرک کم و چاقی در افراد مبتلا به دیابت،خانواده آن ها و کارکنان بهداشتی می باشد.
  •  پیشگیری ثالثیه :کاهش و تاخیر در بروز معلولیت و ناتوانی ها و مرگ زودرس ناشی از عوارض دیابت و کاهش سال های از دست رفته عمر افراد مبتلا به دیابت است.این پیشگیری شامل:غربالگری مبتلایان به دیابت نوع2 از نظر تشخیص زودرس و به موقع عوارض چشمی،کلیه،عصبی،قلبی عروقی و شناسایی عوارض مذکور در مراحل اولویه، درمان بموقع عوارض، پیشگیری و مراقبت مستمر بیماران.
از آنجاییکه جلوگیری از پیشرفت عوارض دیابت بعد از به وجود آمدن آن ها و یا در واقع پیشگیری ثالثیه، هزینه های زیادی را به بیمار و جامعه تحمیل می کند، تمام سعی و تلاش شما باید بر روی پیشگیری اولیه و ثانویه متمرکز شود.
 غربالگری با هدف کشف دیابت نوع 2، استراتژی اصلی اکثر برنامه های کنترل دیابت است. عامل دیابت نوع 1 اتوایمیون است و غربالگری و تشخیص زودرس این نوع دیابت به جز در بعضی از جوامع توصیه و انجام نمی شود؛ زیرا شیوع این بیماری بسیار کم است . علائم آن به سرعت ظاهرشده و آشکار است و مهم تر از همه، تا به امروز راه حلی برای پیشگیری و به تأخیر انداختن بروز بیماری یافت نشده است و چنین اقدام هایی تنها در مرحله ی تحقیق قراردارد. اما در عرصه ی جهانی، پیشگیری و شناسایی زودرس و درمان به موقع و صحیح دیابت نوع 2 به علل ذیل در اولویت قراردارد: در دیابت نوع 2 هیپرگلیسمی به تدریج پیشرفت می کند و در افراد مبتلا اغلب بدون علامت بوده و درصورت وجود، علائم آن خفیف است . در هر مقطع زمانی تقریباً 50 % افراد مبتلا به دیابت از بیماری خود بی اطلاع بوده و بیماری آنها تشخیص داده نشده است . در این دوران بی علامتی و اختلال متابولیک ناشی از بالابودن گلوکز پلاسما وجوددارد که این افراد را درمعرض خطر عوارض ماکروواسکولر (بیماری های قلبی عرو قی) قرارمی دهد. حتی در کشورهای دارای سیستم پیشرفته ی مراقبت های بهداشتی نیز این مشکل وجوددارد و در مقابل یک فرد مبتلا به دیابت که از بیماری خود آگاه است، یک فرد مبتلا به دیابت نیز وجوددارد که از بیماری خود بی خبر است . درحالی که در مطالعات مختلف ثابت شده است که با شناسایی به موقع و مراقبت صحیح دیابت می توان از عوارض حاد و مزمن آن پیشگیری کرده، یا بروز آن را به تعویق انداخت که اساس این مراقبت برپایه ی خودمراقبتی و آموزش بیماران بنا نهاده شده است.
منبع:
دکتر سید محمد علوی نیا و همکاران: برنامه کشوری پیشگیری و کنترل بیماری دیابت نوع2 ،انتشارات سپید برگ، چاپ اول پاییز1391
 دکتر علی رضا دلاوری و همکاران : برنامه ی کشوری پیشگیری و کنترل دیابت، نشر صدا،1381

نظرات